Bệnh HIV-AIDS (tiếng Pháp là SIDA, tiếng Việt gọi ngắn gọn là Bệnh Liệt Kháng) là bệnh do siêu vi trùng HIV (Human Immunodeficiency Virus) gây nên. Những siêu vi trùng này nhiễm vào và làm hư hỏng hệ thống miễn nhiễm. Hệ thống miễn nhiễm trong thân thể giúp kháng cự những bệnh nhiễm trùng và một số ung thư.
Bệnh HIV-AIDS được ghi nhận lần đầu tiên năm 1981. Những năm gần đây, bệnh HIV-AIDS truyền rất nhanh trong giới trẻ. Hiện nay, 50% bệnh HIV- AIDS xuất hiện ở những người dưới 25 tuổi.
Các siêu vi trùng HIV xâm nhập vào các tế bào của hệ thống miễn nhiễm và bắt đầu sinh sôi nảy nở, hủy diệt các tế bào này, khiến cho cơ thể không kháng cự được bệnh và kháng lại những vi trùng khác. Khi số tế bào miễn nhiễm xuống thấp, người bị nhiễm HIV sẽ dễ bị những bệnh truyền nhiễm khác và có thể bị vài loại ung thư mà một cơ thể bình thường có thể chống lại dễ dàng. Đây là thời kỳ người bị nhiễm HIV bị bệnh AIDS (viết tắt chữ Acquired Immune Deficiency Syndrome)
- Thời kỳ đầu: Sau khi nhiễm HIV người bị nhiễm không có triệu chứng gì, mặc dù trong máu có HIV và có thể lây bệnh cho người khác.
- Thời kỳ thứ hai: Đó là thời kỳ cơ thể đã suy yếu và người bệnh bị những bệnh nhiễm trùng khác và những bệnh ung thư. Đây là thời kỳ người bị nhiễm siêu vi trùng HIV bị bệnh AIDS.
Tuy rằng có thuốc trị bệnh HIV-AIDS, nhưng hiện nay vẫn chưa có thuốc trị dứt hẳn bệnh này và chưa có thuốc chủng ngừa. Vì vậy, phòng ngừa để tránh bị nhiễm HIV rất quan trọng cho các thanh thiếu niên. Bạn có cách phòng ngừa hữu hiệu giúp tránh khỏi bị lây nhiễm bệnh: đó là mang bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục.
Siêu vi trùng HIV có ở trong máu và những chất do cơ thể người bệnh bài tiết (như tinh dịch, chất nhờn ở âm đạo) và cũng theo đường máu nhiễm vào cơ thể người khác. HIV xâm nhập vào cơ thể trong những trường hợp sau đây:
1. Quan hệ tình dục, kể cả khẩu dâm.
2. Chích thuốc (như ma tuý) hoặc xăm mình bằng kim đã được người bệnh dùng.
3. Truyền máu của người mắc bệnh HIV-AIDS.
Các bệnh lây nhiễm do quan hệ tình dục như Chlamydia, bệnh Lậu, Giang Mai, bệnh Mụn Rộp làm cho da lở loét và khiến cho người bị những bệnh này dễ nhiễm bệnh HIV khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm HIV Trẻ con cũng có thể bị nhiễm HIV:
- Lúc người mẹ có thai
- Lúc sinh
- Lúc cho con bú.
Trẻ con bị nhiễm HIV cũng có thể truyền bệnh cho người lớn:
Những trường hợp trẻ con truyền bệnh cho người lớn rất hiếm Những chất nước hoặc chất nhờn của trẻ con như nước tiểu, nước dãi, chất nôn hoặc phân, v.v.. không truyền HIV như vậy việc chăm sóc thông thường cho trẻ em không nguy hiểm khi đứa trẻ bị trầy da, da bị lở loét hay bị chảy máu, người săn sóc trẻ phải mang bao tay cao su.
Thanh thiếu niên khi mới lây bệnh thường không có triệu chứng nên chính người bị nhiễm cũng không biết mình mắc bệnh. Có thể đến hơn 10 năm sau họ mới phát bệnh AIDS. Trong thời gian này, họ có thể truyền HIV cho người khác. Khi bệnh AIDS phát, người bệnh mất cân lẹ, mệt mỏi vô cùng, hạch sưng, tiêu chảy, chảy mồ hôi và bị sưng phổi. Họ cũng có thể bị nhiễm những căn bệnh nhiễm trùng khác.
Người mang bệnh AIDS sẽ bị bệnh gây ra bởi những vi trùng mà trong trường hợp bình thường vi trùng này không đưa đến bệnh, hoặc họ có thể bị bệnh nặng gây ra bởi vi trùng như Salmonella hoặc siêu vi trùng gây bệnh trái rạ.
Trẻ con mang bệnh AIDS thường hay bị bệnh gây ra bởi:
- Những siêu vi trùng như bệnh Mụn rộp, v.v. đưa đến sưng phổi
- Những ký sinh trùng như Pneumocystis carini hoặc Toxoplasmosis
- Những vi trùng đưa đến bệnh nặng như sưng màng óc, Lao, bệnh do Salmonella
- Nấm như Candida ở thực quản.
Thử máu là cách định bệnh chắc chắn nhất để xem có kháng thể của chống HIV trong máu hay không. Khi mới bị nhiễm HIV cơ thể chưa có sản xuất kháng thể chống HIV nên thử máu không tìm thấy kháng thể, và kết quả là âm tính, tức HIV (-). Tuy nhiên, mặc dù chưa có kháng thể nhưng trong máu người bệnh đã có siêu vi trùng HIV và kể từ lúc bị nhiễm, người bệnh có thể lây bệnh cho người khác. Đế biết chắc không bị nhiễm HIV thì 6 tháng sau khi thử máu lần đầu, nên thử lại một lần nữa, với điều kiện là trong thời gian 6 tháng này, không có làm việc gì có nguy cơ gây nhiễm HIV nữa.
Tất cả những người đang có thai đều phải được thử HIV Khi người đàn bà thử nghiệm HIV (+) và đã có con, tất cả các con của người này đều phải được thử HIV Ngay cả những người con lớn tuổi hơn, có vẻ khỏe mạnh vẫn có thể bị nhiễm bệnh HIV nếu người mẹ bị nhiễm lúc sinh ra họ. Khi người mẹ mang siêu vi trùng HIV mới sinh con, rất khó biết là trẻ sơ sinh có mang HIV hay không vì đứa con có thể còn mang kháng thể chống HIV của người mẹ truyền sang trong 18 tháng đầu tiên.
Cách thử nghiệm để biết xem trẻ sơ sinh có mang HIV hay không là tìm thấy siêu vi trùng trong máu bằng cách cấy máu hoặc dùng phương pháp định bệnh PCR (polymerase chain reaction).
Hiện nay y khoa có một số thuốc chống sự sinh sôi nảy nở của HIV và giúp người bệnh sống lâu hơn với rất ít triệu chứng và cũng có một số thuốc rất hiệu nghiệm trong việc giảm truyền nhiễm bệnh từ người mẹ qua trẻ sơ sinh.
Thuốc chữa bệnh HIV-AIDS có nhiều cách khác nhau để giết con siêu vi trùng, bác sĩ thường biên toa cho bệnh nhân uống nhiều thứ thuốc mỗi ngày.
HIV lờn thuốc rất nhanh, người bệnh phải uống thuốc rất cẩn thận y như lời bác sĩ dặn.
Trong 3 tháng sau cùng lúc mang thai người mẹ bị nhiễm HIV phải uống thuốc để tránh truyền bệnh qua cho con. Sau lúc sinh, người mẹ tiếp tục uống thuốc và trẻ sơ sinh cũng phải uống thuốc. Người mẹ nên tránh không cho con bú sữa mẹ khi đã bị nhiễm HIV.
Nếu tất cả các biện pháp trên được áp dụng thì chỉ có 5% trẻ sơ sinh lây bệnh, so với 25% trẻ em bị bệnh nếu mẹ không được chữa trị và không được tư vấn kỹ lưỡng.
Tóm lược: Ngừa bệnh HIV-AIDS (SIDA) là điều rất cần thiết, vì một khi đã nhiễm HIV rồi thì không thể chữa khỏi được, và người bệnh suốt đời có thể lây bệnh cho người khác.