(Vị thuốc hạ phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)
Bổ kết chính là tạo giác, là quả khô của cây bồ kết thuộc nhóm thực vật thân gỗ rụng lá lâu năm họ đậu. Quả lớn gọi là tạo anh, quả nhỏ gọi là chư nha toàn. Thời kỳ ra hoa là tháng 5 - 6, quả chín vào tháng 9-10, mùa thu khi quả chín là lúc tiến hành thu hái, phơi khô.
Bồ kết, vị mặn, tính ôn. Chủ trị các chứng bệnh phong thấp do phong tà gây nền, có thể tiêu trừ tà khí, chữa đau; đầu hay chảy nước mắt do phong tà, có thể thông lợi cửu khiếu, làm cho thận chí của con người được tỉnh táo.
Bồ kết vị cay có thể tán phong, vị mặn có thể nhuyễn kiên tiêu đờm, khi vào mũi có thể thông khí, vào họng sẽ làm sạch cổ họng, cho nên nó có công dụng tiêu đờm dẫn tiết tháo, trục thấp trừ cáu bẩn, thông lợi đại tiểu tiện, được cho là lương dược tiêu đờm thông khiếu hiệu quả. Trong lâm sàng, bồ kết được dùng nhiều để chữa chứng tắc đờm, hen, trướng bụng, cấm khẩu do trúng phong, bất tỉnh nhân sự, động kinh do đàm thịnh, cửu khiếu không lưu thông. Bồ kết giã nát bôi ngoài hay uống đều có thể tiêu sưng giảm ngứa, sát trùng trừ thấp, được dùng để chữa mụn nhọt độc. Trong cuốn Thương hàn tổng bệnh luận của Bàng An Thời triều Bắc Tống có ghi: Năm đó, từ mùa xuân đến mùa thu, bệnh đau, viêm họng cấp tính hoành hành, phần lớn bệnh nhân mắc bệnh và tử vong. Về sau, Phan Xương Ngôn ở Hoàng Châu đã dùng phương thuốc cao hắc long để cứu sống nhiều người. Phương thuốc này có thể dùng để chữa các nguyên nhân gây ra bệnh viêm họng, mà vị thuốc chủ yếu chính là bồ kết.
Trong bản thảo các triều đại còn ghi bồ kết có công hiệu chữa nhiều bệnh khác, như trong cuốn Bản thảo cương mục có kể rằng: “Bồ kết có thể dùng để sát trùng, trụy thai. Khi ngâm trong rượu, sau đó nấu lên thành dạng cao quét lên vải lụa, có thể đắp lên chỗ sưng đau. Khi trời mưa dầm ẩm ướt dùng bồ kết đốt với thương truật có thể tránh được ôn dịch và tà thấp. Dùng liệu pháp đốt bồ kết có thể chữa được bệnh kiết lỵ, sa trực tràng lâu ngày. Bồ kết còn có thể thông phế và đại tràng, trị đờm khí, ho, hen suyễn, ngứa ngáy, ghẻ lở.
Y học hiện đại nghiên cứu cho thấy, bồ kết có chứa các thành phần như: Saponins triterpenoid, saponins gledigenin, có công dụng tiêu đàm trừ thấp rất tốt có tác dụng ngăn chặn một số loại vi khuẩn và nấm gây bệnh. Nhưng nếu dùng số lượng lớn có thể dẫn đến tử vong, cho nên không được dùng quá quy định. Liều lượng thường dùng từ 1,5 - 5g, thích hợp dùng ngoài. Những người bị viêm sưng kết u và suy nhược cơ thể, phụ nữ mang thai tuyệt đối không được dùng.
Dùng nhiều để chữa chứng tắc đờm, hen, trướng bụng, cấm khẩu do trúng phong, bất tỉnh nhân sự, động kinh do đàm thịnh và cửu khiếu không lưu thông.
Có công dụng khứ đàm trừ thấp rất tốt; đồng thời có tác dụng ngăn chặn các loại vi khuẩn và nấm gây bệnh.
Có công hiệu tiêu sưng giảm ngứa, sát trùng trừ thấp, có thể dùng để chữa mụn nhọt độc.
Có tác dụng tiêu đờm dẫn đến tiết tháo, thông lợi đại, tiểu tiện.
Trị cấm khẩu do trúng phong
Bồ kết 1 quả, bỏ vỏ, trộn với mỡ lợn, nướng vàng, nghiền nhỏ, mỗi lần uống 3g với rượu. Những người,có sức khỏe có thể uống 6g, khi nôn ra nước dãi là được.
Trị méo miệng do trúng phong
Bồ kết 156g, bỏ vỏ, nghiền nhỏ, hòa tan với giấm lâu năm. Nếu miệng méo bên trái bôi thì bôi bên phải, méo bên phải thì bôi bên trái. Khi thấy thuốc khô lại bôi tiếp.
Trị say nắng bất tỉnh
Bồ kết (nướng nguyên quả), cam thảo (rang rồi nghiền thành bột) mỗi loại 31g. Mỗi lần dùng lấy 3g uống với nước ấm.
Trị viêm họng
Bồ kết 1 quả, bỏ vỏ, ngâm với giấm gạo, nướng 7 lần, lưu ý không được để cháy, nghiền nhỏ. Mỗi lần lấy ra một ít cho vào cổ họng, khi thấy nôn ra nước dãi sẽ hết đau, bệnh khỏi dần.
Trị hen phế quản, nước bọt đục khó ngủ
Bồ kết (nướng, bỏ vỏ, hạt) nghiền nhỏ, cho thêm mật ong nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 1 viên, uống với canh táo sẽ rất tốt. Ngày uống 3 lần, đêm uống 1 lần.
Trị các bệnh về răng lợi, hen suyễn, khó thở, viêm amidan
Bồ kết loại to,2 quả, nướng giòn lấy nhân, nghiền nhỏ, cho thêm mật ong nặn thành viên bằng hạt đậu to. Mỗi lần uống 1 viên, khi thấy tiêu chảy là được, nếu không thấy phải uống tiếp, ngày uống 1 lần.
Trị đại, tiểu tiện không thông
Bồ kết nướng, nghiền nhỏ, uống 9g với cháo loãng, đại, tiểu tiện sẽ thông ngay.
Sức khỏe 24h - Tin tức - Kiến thức - Y học
Địa chỉ:
Điện thoại:
Email: skhoe24h@gmail.com
