(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)
Mỡ nai là loại mỡ của con hươu, nai thuộc nhóm thực vật họ hươu, còn được gọi là quan chi. Bề ngoài trông giống con bê, ưa sống theo bầy đàn, thích bơi, thức ăn của nó là cỏ non và các loài thực vật thủy sinh.
Đặc tính của mỡ nai
Mỡ nai vị cay, tính ôn. Chủ trị mụn nhọt, lở loét ác tính và các chứng bệnh phong thấp dẫn đến tứ chi co quắp. Nó cũng có hiệu quả chữa trị tốt với bệnh đau đầu do trúng phong, ngoài ra còn có công dụng duy trì làn da mịn màng, khỏe đẹp.
Mỡ nai vị cay có thể tán, tính ôn có thể thông, vì thế nó có công dụng thông huyết mạch, làm mịn da, trừ phong tán hàn, cũng có thể chữa lở loét, mụn nhọt do máu tụ lắng đọng gây ra, các triệu chứng tứ chi co quắp, đau đầu do trúng phong. Mỡ nai còn có công hiệu làm đẹp da, làm mờ các vết sẹo và trị mụn trứng cá. Như trong cuốn Bản thảo cương mục có viết: Nó có thể trị mụn trứng cá ở lứa tuổi dậy thì chế thành kem bôi lên da sẽ hồi phục trạng thái ban đầu rất nhanh.
Nhưng Lý Thời Trân lại cho rằng, hươu là thể dương, thịt nóng, nai là thể âm, thịt lạnh. Cho nên mỡ nai được dùng nhiều để chữa bệnh liệt dương, còn thịt nai ăn nhiều sẽ làm giảm ham muốn tình dục.
Có công dụng làm đẹp da, làm mờ các vết sẹo.
Có công dụng thông huyết mạch, làm mịn da, từ phong tán hàn. Điều trị mụn nhọt do máu lắng đọng gây ra; điều trị tứ chi có quắp đau đầu do trúng phong.
Bổ hư tổn, sinh tinh huyết, trừ phong ôn, tráng gân cốt.
Nhị chí hoàn: Sừng hươu gọt mỏng, cho thêm 31g bơ, 1 lít rượu, sấy khô với lửa nhỏ, lấy ra 125g; tiếp đó cho thêm sừng nai gọt mỏng, cho thêm 62g bơ, 1 lít giấm gạo, sao khô với lửa nhỏ, lấy ra 15,6g. Lấy thêm thương nhĩ tử 15,6g ngâm với rượu 1 đêm, sấy khô, sơn dược, bạch phục linh, hoàng kỳ (tẩm mật ong nướng). Mỗi loại 125g, đương quy (ngâm với rượu, sấy) 156g, nhục thung dung (ngâm với rượu, sấy), viễn chí (bỏ nhân), nhân sâm, trầm hương, mỗi loại 62g, phụ tử chín 31g. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, cho thêm rượu vào nấu với cháo gạo nếp, nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 50 viên với rượu ấm hoặc nước muối. Ngày uống 2 lần.
Trị suy nhược cơ thể (biểu hiện: Huyết mạch khô, cơ bắp nhão, long móng, chán ăn, tứ chi tê liệt, hoa mắt miệng khô)
Bột sừng nai 500g (ngâm với rượu 1 đêm), đại phụ tử (sống, bỏ vỏ) 46g, địa hoàng chín 125g. Dùng vải bọc hỗn hợp trên lại và hấp 1 ngày, lấy thuốc, lúa mì, mỗi loại đều sấy khô, nghiền nhỏ. Lấy rượu thuốc ngâm nguyên chất cho thêm rượu sake luộc bột lúa mì, giã đều lên nặn thành viên bằng hạt ngô, mỗi lần uống 50 viên. Cách khác: Sừng nai 156g (gọt mỏng, sao cho có màu vàng), bột phụ tử chín 15,6g, cho thêm rượu, tương nặn thành từng viên uống.
Trị mụn trứng cá ở mặt
Lấy cao nai bôi lên.