Đặc tính, công dụng, phương thuốc trị liệu của hoàng liên

598 29/07/2019
Skhoe24h.com - Hoàng liên là một vị thuốc thượng phẩm trong Thần nông bản thảo kinh. Chủ trị tà nhiệt hoặc dương khí quá mạnh, các bệnh về mắt như đau mắt đỏ, khóe mắt bị thương, dễ chảy nước mắt....

HOÀNG LIÊN

(Vị thuốc thượng phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Đặc tính, công dụng, phương thuốc trị liệu của hoàng liên

Giải thích tên gọi Hoàng Liên

Hoàng liên là gốc của cây hoàng liên hoặc vân liên, thuộc họ mao lương (Ranunculaceae), là loại thân cỏ sống lâu năm. Nó còn có tên là vương liên, chỉ liên. Hoa màu vàng, cho nên có tên là hoàng liên.

Đặc tính của Hoàng liên

Bản kinh có viết: Hoàng liên vị đắng, tính hàn. Chủ trị tà nhiệt hoặc dương khí quá mạnh, các bệnh về mắt như đau mắt đỏ, khóe mắt bị thương, dễ chảy nước mắt. Có tác dụng trị liệu rõ rệt đối với chứng đau bụng, tả, kiết lỵ do đại tràng thấp nhiệt gây nên. Dùng lâu ngày có thể cải thiện được trí nhớ, trị chứng hay quên, giúp tinh thần khỏe mạnh. Trong Bản thảo cương mục có viết: Thời xưa, thường kết hợp hoàng liên với thục địa hoàng, Thời Đường, hoàng liên ở vùng Lễ Châu (nay là huyện Lễ thuộc tỉnh Hồ Nam) chất lượng tốt nhất, có 2 loại: Một loại là rễ sần sùi, không có lông và có nốt, cứng giống như vuốt của chim ưng, màu vàng đậm. Loại khác không có nốt, nhiều lông nhưng ở bên trong rỗng, màu vàng nhạt. 2 loại này đều có tác dụng riêng.

Hoàng liên là loại thảo dược có vị đắng nhất trong các vị thuốc Đông y, trong rễ và thân của nó có khoảng 7% tinh chất berberine. Đông y cho rằng, vì hoàng liên là thảo dược có vị đắng, tính hàn. Vị đắng có thể táo thấp, tính hàn có thể trừ nhiệt. Vì thế, hoàng liên có tác dụng thanh nhiệt, tiêu thấp, đặc biệt thường gặp nhất là tác dụng thanh trừ hỏa ở tâm, vị kinh. Trên lâm sàng, hoàng liên được dùng nhiều để trị bệnh về nhiệt, các chứng thấp nhiệt, chứng bệnh đi tả do viêm đường ruột, các bệnh kiết lỵ do vi khuẩn gây ra mà nguyên nhân chính là do đại tràng thấp nhiệt. Từ xưa đến nay, các thầy thuốc đều cho rằng, hoàng liên là vị thuốc tốt nhất để trị chứng kiết lỵ.

Do hoàng liên có vị đắng có thể khiến cho tâm, thận tương giao, hình thành trạng thái Thủy Hỏa ký tế tốt nhất, nên có thể cải thiện được tinh thần, tăng cường trí nhớ. Trên lâm sàng cũng thường dùng để trị các chứng tâm hỏa hoàng liên cũng là vị thuốc thường được dùng trong ngoại khoa. Tất cả các bệnh như phù thũng, đinh nhọt, mề đay, vết thương do bị bỏng, trĩ đều có thể dùng, cũng có hiệu quả khi điều trị bệnh bại huyết. Nhưng hàn cao, nên nếu dùng lâu ngày hoặc quá liều sẽ bị tổn hại dạ dày. Vì thế, người bị nôn mửa do vị hàn, đi tả do tỳ hư, âm hư không được dùng hoặc khi dùng phải thận trọng.

Khái quát công dụng của Hoàng Liên

Cải thiện trí nhớ giúp tinh thần khỏe mạnh.

Trị chứng đau bụng, tả, kiết lỵ do đại tràng thấp nhiệt gây ra.

Trị chứng bệnh đi tả do viêm đường ruột, bệnh kiết lỵ do vi khuẩn gây ra.

Trị các bệnh về mắt  như đau mắt đỏ, khóe mắt bị thương, dễ chảy nước mắt.

Trị chứng bệnh tâm hỏa vượng, tâm trạng phiền muộn dẫn đến mất ngủ.

Có thể trị các loại bệnh như: Phù thũng, đinh nhọt, mề đay, vết thương do bỏng, bệnh trĩ.

Phương thuốc trị liệu của Hoàng liên (tham khảo)

Trị các bệnh ở trẻ nhỏ như bệnh tích do nhiệt nóng, lở loét toàn thân triều nhiệt trướng bụng, miệng khát

Hoàng liên 156g, thái nhỏ, ngâm nước cho mềm, nhồi vào dạ dày lợn rồi khâu lại. Sau đó cho vào nồi hấp chín, lấy ra giã lẫn với một ít cơm rồi nặn thành viên bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần uống 20 viên với cháo loãng. Ngoài ra, khi uống cùng với thuốc có tác dụng điều huyết, thanh tâm, sẽ giúp bệnh nhanh khỏi hơn.

Trị bệnh lỵ ra nhiều máu

Hoàng liên 31g, cho 2 lít nước đun đến khi còn 0,5 lít để qua 1 đêm ngày hôm sau đun nóng và uống lúc đói. Còn có 1 phương thuốc khác: Hoàng liên 31g, trộn với lòng trắng trứng gà nặn thành bánh, nướng lên rồi tán nhỏ. Tiếp theo, lấy 3 lít nước đun nhỏ lửa thành dạng cao đặc, mỗi lần dùng 50ml với cháo loãng ấm. Dùng nguyên lòng trắng trứng gà trộn với bột hoàng liên nặn thành viên nhỏ để uống cũng được.

Trị bệnh lỵ do nóng hoặc lạnh

Hoàng liên, gừng khô, a giao, mỗi loại 46g, long cốt 31g, 1 cây phụ tử. Các vị thuốc trên thái miếng nhỏ, cho thêm 500ml nước, đun sôi, để nguội rồi cho nước vào đun tiếp, làm như thế 9 lần, đến khi còn khoảng 1 lít, uống trong 1 lần.

Trị bệnh trĩ, táo bón

Hoàng liên, chỉ xác, mỗi loại một phần bằng nhau. Các vị thuốc trên tán nhỏ, trộn với nước nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 50 viên uống lúc đói với cháo loãng.

Trị các bệnh về mắt

Hoàng liên không hạn chế số lượng, giã nhỏ, ngâm trong nước 60 ngày, sau đó lấy nước cốt đun còn khô. Mặt khác, lấy cây ngải lót lên miếng sành rồi đốt. Sau đó lấy nồi thuốc đã đun cạn khô ở trên úp lên miếng sành, để xông khói từ cây ngải. Sau khi ngải hết bốc khói, cạo lấy bột thuốc dưới đáy nồi nặn thành viên bằng hạt đậu, mỗi lần uống 10 viên với canh lá trúc ngọt.

Trị ung nhọt độc

Hoàng liên, quả cau, mỗi loại một phần. Các vị thuốc trên tán nhỏ, trộn đều với lòng trắng trứng gà bôi ngoài. Cho dù vết thương đã loét hay chưa loét đều có thể dùng phương thuốc này để điều trị.

Nguồn: Thần Nông bản thảo kinh

Tags: hoàng liên, thượng phẩm,



Bài liên quan