(Vị thuốc hạ phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)
Phụ tử là rễ củ của cây ổ đầu thuộc họ mao lương. Căn cứ vào các trình tự chế biến khác nhau để có thể chế thành diêm phụ tử, hắc phụ phiến, bạch phụ tử... Nó chủ yếu mọc ở các tỉnh như Tứ Xuyên, Giang Tây và Hồ Nam.
Phụ tử vị cay, tính ôn. Chủ trị ho, hen suyễn do tà khí tích tụ, trị vết thương do kim loại gây ra, tiêu trừ các khối u tích tụ trong máu tứ chi đau mỏi do hàn tà, thấp tà gây nên, gân mạch co quắp, đau đầu gối, không đi lại được.
Phụ tử vị cay có thể tán cam bổ (thuật ngữ Đông y, cam bổ là chỉ vị ngọt bổ tỳ, vị), tính táo liệt, trên có thể trợ tâm để thông lợi bách mạch, dưới bổ thận dương nhưng bố ích nguyên khí. Từ xưa nó được cho rằng: “Là yếu dược hồi dương cứu nghịch, chủ soái ôn trợ Mệnh môn chân hỏa, lại có thể tiêu tan hàn thấp trên bể mặt cho nên nó được dùng để chữa chứng đau bụng lạnh và đau tê hàn thấp do âm hàn gây nên”. Nói tóm lại, phụ tử có thể chữa mọi chứng bệnh hàn. Công hiệu của phụ tử thể hiện ở 3 phương diện:
1- Hồi dương cứu nghịch, dùng để chữa chứng vong dương, triệu chứng chung là lạnh toát, đổ mồ hôi, chân tay lạnh, mạch ngưng đập...
2- Bổ dương ích hỏa, trị chứng dương hư. Nó thích hợp cho việc chữa trị suy nhược dương khí các tạng thận, tỳ, tâm, bao gồm chứng bệnh liệt dương, hoạt tinh do thận dương thiếu, tiểu tiện liên tục, đau mỏi thắt lưng và đầu gối, lạnh bụng do âm hàn nội thịnh, tiêu chảy phân lỏng, tim đập nhanh khí yếu do tâm dương suy nhược gây nên và chứng đau tim tức ngực.
3- Có thể tán hàn khử thấp, chỉ thống, có công hiệu chữa bệnh phong thấp đau nhức khớp xương trên cơ thể.
Phụ tử có độc tính nên thời xưa nhiều nhà Y học sợ vị thuốc này. Trong lâm sàng hiện đại, thường gặp tình trạng uống không đúng liều lượng dẫn đến trúng độc. Tính độc của phụ tử rất mạnh, hầu hết chỉ giới hạn dùng ngoài, hơn nữa liều lượng dùng chỉ từ 3 - 15g. Nếu muốn sử dụng một cách chính xác phụ tử và phát huy hiệu lực ở mức tối đa, cần phải suy nghĩ thấu đáo ở các mặt như: Đối chứng với thực tiễn dùng thuốc, như dược liệu, liều lượng dùng, phương pháp chế biến, phương pháp uống. Đây chính là một trong những nguyên nhân mà phụ tử bị liệt kê vào hàng hạ phẩm.
Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh, phụ tử có chứa các loại acid amin như: Aconitine, hypaconitine, mesaconnitine... có công dụng chống suy tim, chống rối loạn nhịp tim, tăng cường sức đề kháng cho cơ tim bị thiếu máu, thiếu oxy, chống sốc, chống oxy hóa, chống mẫn cảm, thúc đẩy đông máu, giảm đau, tiêu viêm. Nhưng phụ tử vị cay, nhiệt, có độc, cho nên những người bệnh âm hư nội nhiệt và phụ nữ có thai không được dùng.
- Có công dụng chống suy tim, chống rối loạn nhịp tim, tăng cường sức đề kháng cho cơ tim bị thiếu máu, thiếu oxy, chống sốc, chống oxy hóa, chống mẫn cảm, thúc đẩy đông máu. giảm đau, tiêu viêm.
- Có thể hồi dương cứu nghịch, chữa chứng vong dương; bổ dương ích hỏa: chữa chứng dương hư; tán hàn khứ thấp chỉ thống, trị bệnh phong thấp đau nhức các khớp xương toàn thân.
- Dùng để trị chứng bụng đau lạnh do âm hàn gây nên và đau tê hàn thấp.
- Trên trợ tâm dương để trị bách mạch, dưới bổ thận dương nhưng bổ ích nguyên khí.
Trị bệnh thiếu âm giai đoạn đầu
Ma hoàng (bỏ đốt), tế tân, mỗi loại 62g, phụ tử (bào, bỏ vỏ) 1 quả, nước 10 lít. Nấu ma hoàng trước rồi vứt bỏ váng bọt, tiếp đó cho thêm các loại thuốc còn lại vào, nấu làm 3 phần, chia 3 lần uống. Khi bệnh nhân thấy vã mồ hôi là thuốc phát huy công hiệu.
Trị chân sưng đau
Dùng hắc phụ tử (sống) 1 quả, bỏ vỏ, nghiền nhỏ, cho thêm nước gừng trộn thành dạng cao bôi lên vết sưng đau. Khi thấy khô thuốc lại bôi tiếp, dùng đến khi hết sưng là được.
Trị đau răng
Phụ tử 31g (đốt cháy), phèn khô 0,3g. Hỗn hợp trên nghiền nhỏ, xát vào răng.
Trị thận hư hàn, đau mỏi lưng
Nhung hươu (bỏ lông, nướng giòn, hơi có màu vàng là được), phụ tử (bào, bỏ vỏ) mỗi loại 62g, muối 0,9g. Hỗn hợp trên nghiền nhỏ, cho thêm táo bỏ hạt trộn đều nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 30 viên với nước ấm khi đói.
Trị sốt rét.
Lấy phụ tử (nặng 15g) 1 quả, bọc trong bột mỳ hơ chín lên lửa, sau đó bỏ bột ra, cho thêm nhân sâm, đan sa mỗi loại 3g. Hỗn hợp trên ghiền nhỏ, luyện với mật ong nặn thành viên bằng ngô. Mỗi lần uống 20 viên, trước khi chưa phát bệnh uống liên tục 3 lần. Thuốc có hiệu nghiệm, nhưng có thể xuất hiện hiện tượng nôn mửa hay toàn thân có cảm giác tê liệt, nếu không thì những ngày sau phải uống tiếp lần nữa.
Trị dương hư, nôn ra máu
Địa hoàng tươi 500g, giã nát cho ra nước, thêm chút rượu. Ngoài ra, lấy phụ tử chín 46g, bỏ vỏ, thái từng miếng, cho vào trong nước địa hoàng, nấu thành dạng cao trong các dụng cụ bằng đá, lấy miếng phụ tử sấy khô, cùng với 93g sơn dược nghiền nhỏ, tiếp đó lấy cao trộn với bột nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần lấy ra 30 viên, uống với nước gạo khi đói.
Trị kinh nguyệt không đều
Phụ tử chín (bỏ vỏ), đương quy, mỗi loại một ít, mỗi lần lấy 9g, cho nước vào nấu.
Trị mụn đầu đinh
Lấy giấm và bột phụ tử trộn đều rồi bôi lên vết sưng. Khi thuốc khô lại bôi tiếp.
Trị chân tay nứt nẻ
Phụ tử bỏ vỏ, nghiền nhỏ, cho nước, bột vào trộn đều rồi bôi lên vùng da bị nứt nẻ, sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
Sức khỏe 24h - Tin tức - Kiến thức - Y học
Địa chỉ:
Điện thoại:
Email: skhoe24h@gmail.com
