(Vị thuốc thượng phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)
Xà sàng tử là quả của cây xà sàng, một loài thực vật thân cỏ họ hoa tán (Apiaceae) sống lâu năm, còn gọi là xà túc, xà mễ, khí quả, hồi hương dại. Lý Thời Trân cho rằng, rắn độc thích lốt ổ bằng loại thảo dược để nằm, lấy quả của nó là thức ăn, vì vậy có tên gọi là xà sàng, xà túc.
Bản kinh có viết: Xà sàng tử vị đắng, tính bình. Chủ trị các bệnh phụ khoa như lở loét âm đạo, viêm âm đạo, loét ngoài âm đạo, sa tử cung hoặc âm đạo. Ngoài ra, xà sàng tử còn có công dụng trị chứng liệt dương, động kinh, giảm các cơn đau khớp và những vết mẩn ngứa, có tác dụng trừ phong thấp; chữa trị chứng động kinh và các vết lở loét nghiêm trọng. Dùng trong thời gian dài giúp cơ thể nhanh nhẹn, linh hoạt.
Đông y cho rằng, xà sàng tử vị đắng, tính bình, nhưng thiên về ôn, vị đắng có thể táo thấp, tính ôn có thể tán hàn. Do vậy, dùng bên ngoài để trị táo thấp, ngứa ngáy, những vết lở loét hoặc ngứa ngáy do âm đạo ẩm ướt. Khi uống vào cơ thể có tác dụng làm ấm thận, trợ dương, tán hàn, trị bệnh liệt dương, lạnh tử cung; cũng có thể dùng để trừ bệnh phong thấp. Trong lâm sàng hiện đại, người ta thường dùng xà sàng tử để trị các loại bệnh da liễu và ngứa ngáy. Ví dụ như, mẩn ngứa, viêm âm đạo do nấm, viêm da tính mẫn cảm, lở loét ngoài da, nấm ngoài da ở trẻ nhỏ, trốc đầu... đều đạt được những hiệu quả rõ rệt. Xà sàng tử là một loại dược liệu có công hiệu mạnh trong việc làm ấm thận, trợ dương, cho nên hiệu quả điều trị bằng cách uống thuốc rất thần kỳ. Liên quan đến cách nói xà sàng tử có thể làm ấm thận trợ dương, tán hàn, trong lịch sử Y học đã ghi chép, ngoài tác dụng điều trị chứng liệt dương như đã nói trong Bản kinh, trong Dược tính luận cũng nói nó “đại ích dương sự”. Trong Bản thảo cương mục còn nói nó có tác dụng “không chỉ bổ trợ nam giới, mà còn có lợi cho nữ giới”. Y học hiện đại đã phân tích và chứng minh, xà sàng tử có tác dụng kích thích hormon, có công dụng nổi bật trong việc điều trị chứng liệt dương, suy giảm khả năng tình dục và chứng lạnh tử cung dẫn đến vô sinh ở phụ nữ.
Xà sàng tử còn có thể trị viêm họng trong những ngày mùa đông, tức là viêm cấp tính ở phần cổ họng, một khi phát triển thành sưng phù họng, sẽ xuất hiện chứng đột ngột ngưng thở dẫn đến tử vong, nhưng nếu dùng xà sàng tử sao đun lấy nước để xông có hiệu quả rất tốt. Ngoài ra, trong Bản kinh còn ghi chép rằng, xà sàng tử có thể trị chứng động kinh, công dụng này thường bị mọi người bỏ qua. Tuy nhiên, có những thầy thuốc cho rằng, nhìn từ tác dụng bổ thận trừ thấp của xà sàng tử, có thể dùng để điều trị chứng động kinh do thận hư hoặc khí thấp quá nặng gây ra, chỉ có điều tác dụng này vẫn cần nghiệm chứng thêm trong thực tiễn.
Xà sàng tử sao đun lấy nước xông có thể điều trị các bệnh viêm cấp tính ở cổ họng.
Có thể trị chứng động kinh.
Còn có tác dụng trị ngứa ngáy, táo thấp, ngứa âm đạo do nấm, viêm âm đạo, viêm da tính mẫn cảm, lở loét ngoài da, nấm ngoài da ở trẻ em, trốc đầu.
Có thể làm ấm thận, trợ dương, tán hàn, trị liệt dương, lạnh tử cung.
Có thể trị bệnh phong thấp.
Trị suy giảm khả nàng tình dục
Xà sàng tử, ngũ vị tử, thỏ ty tử, mỗi loại một phần. Các vị thuốc trên nghiên nhỏ đun lên với mật rồi nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần dùng 30 viên cùng với rượu ấm. Mỗi ngày dùng 3 lần.
Trị chứng khí hư tràng đỏ ở phụ nữ, tắc kinh
Xà sàng tử, phèn trắng khô, mỗi loại một phần. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, hòa với giấm nặn thành viên bằng viên đạn đặt vào âm hộ. Ngày thay thuốc 1 lần.
Trị chứng ngứa âm hộ ở phụ nữ
Xà sàng tử 31g, phèn trắng 6g, đun lấy nước rửa hằng ngày.
Trị sa tử cung sau khi sinh
Dùng vải bọc xà sàng tử cho vào hấp chín, sau đó bôi lên chỗ đau.
Trị chứng sưng đau tinh hoàn
Xà sàng tử nghiền nhỏ, hòa với 1 lòng đỏ trứng gà đắp lên vùng bị đau.
Trị bệnh trĩ
Xà sàng tử, cam thảo, mỗi loại 31g. Các loại thuốc trên nghiền nhỏ, mỗi lần dùng 3g với nước trắng. Mỗi ngày dùng 3 lần. Đồng thời, dùng bột xà sàng tử xoa lên chỗ đau.
Trị bệnh trĩ, có lở loét
Xà sàng tử sắc lên lấy nước xông và rửa.
Trị nấm ngoài da ở trẻ nhỏ
Bột hạt xà sàng tử trộn với mỡ lợn bôi lên vùng da bị nấm.
Trị đau răng
Xà sàng tử sắc lên lấy nước, ngậm khi đang còn nóng.
Sức khỏe 24h - Tin tức - Kiến thức - Y học
Địa chỉ:
Điện thoại:
Email: skhoe24h@gmail.com
