(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Sừng linh dương là sừng của con linh dương, loài động vật có xương sống thuộc họ bò. Hình dạng của nó giống mũi khoan hình tròn, dài, hơi cong, sáng bóng như ngọc, có màu trắng hoặc vàng, nhìn kỹ thấy có tia máu và chấm máu.
Sừng linh dương vị mặn, tính hàn. Công dụng chủ yếu của nó là tăng cường thị lực, bổ ích nguyên khí, trị chứng dương vật khó cương cứng, còn có thể tiêu tán máu tụ, loại bỏ tà khí. Ngoài ra, nó còn có tác dụng dưỡng tâm an thần,cải thiện giấc ngủ.
Thời cổ đại linh dương được coi là dương thần, tương truyền khi nó đi thì có ánh sáng theo sau. Theo truyền thuyết, linh dương trốn để tránh tai họa, buổi tối đi ngủ thường dùng sừng treo mình ở trên cây. “Sừng linh dương treo trên cây” sau có nghĩa phái sinh là cảnh giới siêu thoát. Đây là câu chuyện thần bí.
Sừng linh dương quy can, thận kinh, có tác dụng thanh lọc gan, làm sáng mắt, bình can, trừ phong, chữa chứng co giật, thanh nhiệt, giải độc. Trong đó, tác dụng tốt nhất của nó là bình gan, trừ phong, có hiệu quả trị liệu rất tốt đối với điều trị chứng động kinh, co giật ở trẻ nhỏ, liệt nửa người…
Tính hàn vào gan tiêu trừ nhiệt nóng trong gan. Nhiệt trong gan được loại trừ sẽ cải thiện được thị lực, các bệnh về mắt cũng được chữa khỏi. Cho nên, sách Bản kinh viết nó “chủ về sáng mắt”, hơn nữa cũng có thể trị các chứng đau mắt đỏ, đau, phù thũng do tà nhiệt tích tụ gây ra. Ngoài ra, Bản kinh có nhắc tới tác dụng “trừ ác huyết chú hạ”. “Ác huyết” là chỉ máu hoại tử tràn ra ngoài kinh mạch, tích tụ ở giữa các cơ quan. “Chú hạ” là chỉ mức độ lưu thông máu quá nhanh. 2 triệu chứng trên đều do hỏa nhiệt dẫn tới. Vì sừng linh dương vị mặn, có thể vào máu, tính hàn có thể giảm nhiệt, cho nên đều có tác dụng tốt. Cũng vì nó có tác dụng thanh nhiệt, giải độc nên còn được dùng vào việc dưỡng tâm an thần, trị chứng kinh sợ, cải thiện giấc ngủ…
Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh, sừng linh dương chứa nhiều thành phần các chất như canxi, phốt phát, protein, trong đó thành phần protein. Vì thế, có tác dụng kiểm soát trung khu thần kinh, sắc lên dùng riêng còn có thể thanh nhiệt, ngừng đau. Nhưng do sừng linh dương có lượng độc tính nhỏ nên trên lâm sàng người ta không dùng với liều lượng lớn. Thanh nhiệt, giải độc thường chỉ dùng từ 1-3g, nghiền nhỏ mỗi lần dùng 0,3 - 0,5g. Người không có bệnh truyền nhiễm và gan không bị nóng thì không dùng.
- Cải thiện thị lực.
- Dưỡng tâm an thần, trị chứng kinh sợ, cải thiện giấc ngủ.
- Bình can, trừ phong, có hiệu quả trị liệu rất tốt đối với điều trị chứng động kinh, co giật ở trẻ nhỏ, liệt nửa người.
- Có tác dụng kiểm soát trung khu thần kinh, sắc lên dùng riêng còn có thể thanh nhiệt, ngừng đau.
- Bổ ích nguyên khí, trị chứng dương vật không cương cứng.
Trị mụn nhọt sưng đỏ, chỗ mụn nhọt nhiệt nóng, cũng có thể trị mụn nhọt đỏ có độc ở trẻ nhỏ.
Lấy thăng ma, hoàng liên, đại hoàng, xuyên khung, sừng linh dương, đương quy, cam thảo, mỗi loại 6g, hoàng cầm 9g. Các loại thuốc trên sắc với 2 lít nước, lấy 1 lít, bỏ chặn, thêm vào 9g mang tiêu, lại sắc sôi lên 1 lần nữa, rửa chỗ mụn.
Trị khớp chân tay sưng đau
Lấy 6g sừng tê giác, 3g sừng linh dương, tiền hồ, chi tử, hoàng cầm, xạ can, mỗi loại 9g, đại hoàng, thăng ma mỗi loại 12g, 6g chao. Các loại thuốc trên, sắc với 1,8 lít nước, lấy 600ml, bỏ cặn, chia làm 3 lần uống.
Trị chứng phiền muộn sau khi sinh do khí huyết thượng sung gây ra.
Lấy cái sừng linh dương sao lên rồi nghiền nhỏ. Mỗi lần dùng 1g với nước, nếu không thuyên giảm thì dùng thêm 1 thang.
Trị phong nhiệt lâu ngày không khỏi
Lấy 15g sừng linh dương, sinh cát, chi tử, chao (bọc trong bông mềm) mỗ loại 16g; hoàng cầm, gừng khô, thược dược, mỗi loại 9g, cỏ đuôi chuột 6g. Các loại thuốc trên cắt ra, sắc với 1,4l lít nước, lấy 500ml, chia ra 3 lần uống.
Trị chứng khó thở, chán ăn.
Lấy sừng linh dương, thông thảo, tần bì, mỗi loại 6g; hậu phác, gừng khô, ngô thù du, mỗi loại 9g. đầu chim 5 cái. Các loại thuốc trên sau khi thái nhỏ, sắc với 1,8 lít nước, lấy 600ml, chia làm 3 phần.
Chữa họng bị sưng, đau do phong tà trong ngực gây ra.
Lấy 4g chao, sừng tê giác, xạ can, hạnh nhân, cam thảo, mỗi loại 6g; 4,5g sừng tê giác, 9g thược dược, 7 hạt chi tử, 12g thăng ma. Các loại thuốc trên sau khi cắt sắc với 1,8 lít nước, lấy 600ml, bỏ bã, bỏ chao vào rồi đun lên, chia làm 3 lần uống.