
TÊN KHÁC
Sinh địa
TÊN KHOA HỌC
Rehmannia glutinosa Libosch
THỔ SẢN
Trung Quốc: Tại tỉnh Hà Nam, phủ Hoài Khánh và các huyện Tầm Dương.
Việt Nam: Từ 1958 đã di thực thành công cây Sinh địa.
BỘ PHẬN DÙNG
Củ. Củ tươi (Sinh địa), củ khô (Can địa). Củ khô chế biến (Thục địa).
TÍNH VỊ - QUY KINH
Sinh địa (Địa hoàng) còn tươi mát, đắng. Sinh địa đã chế biến: mát, hơi đắng, ngọt, tính hàn. Vào 3 kinh tâm, can và thận.
TÁC DỤNG
Bổ chân âm, thanh hỏa, mát huyết nhiệt. Trị lao thương hư tổn, ứ huyết, đái ra huyết, bổ ngũ tạng, thông huyết mạch, thêm khí lực, sáng tai mắt.
Theo sách Bản kinh ghi:
Sinh địa hoàng: Chất ngọt đắng, tính đại hàn chuyên trị tả hỏa, thanh táo, tiêu ứ, thông kinh dẹp được các chứng huyết nghịch, thổ huyết, băng huyết, chữa khỏi thương hàn.
Can địa hoàng: Chất ngọt, tính hàn bổ âm, giáng nhiệt, dẹp lui dương hoả làm mát huyết, mát da thịt, lợi đại tiểu tiện và chữa khỏi các chứng: huyết hư phát sốt, lao thường ho hen, thổ huyết, tiểu tiện ra huyết, huyết vận thành băng, gót chân nhiệt thũng bị đánh hay bị ngã đứt gân, đau bụng, đau tim cấp bách và cả sát trùng nữa.
Thục địa: Chất ngọt, tính hơi ôn hoà, bổ thận thuỷ, bổ chân âm, bổ xương tuỷ, bổ tinh huyết, chữa được sáng tai sáng mắt, đen tóc đen râu, chủ trị lao tổn phong tê, trăm chứng thai sản. Là vị thuốc thượng hạng bổ huyết.
KIÊNG KỴ
Không dùng cho người tỳ vị hư hàn và thấp nhiệt.
LIỀU DÙNG
Ngày uống 9-15g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc cao.
1. Bài "Tứ vật thang"
Công dụng bổ khí điều huyết. Dùng chữa chứng huyết hư, huyết trệ gây kinh nguyệt không đều, thông kinh và chữa chứng thiếu máu: Thục địa 12g, Xuyên quy 12g, Bạch thược 12g, Xuyên khung 12g. sắc uống hay làm viên, mỗi ngày uống 12g.
2. Chữa ho thổ huyết, nóng xương gầy mòn ngày đêm, sốt rét dùng Sinh địa giã vắt lấy nước, nấu cháo trắng. Khi cháo chín hoà 3 chén nước Sinh địa vào khuấy đều uống lúc đói.
3. Chữa phụ nữ phát nhiệt, người gầy ăn kém, kinh nguyệt không đều dùng: Sinh địa 1 cân, tán nhỏ hòa mật viên bằng hạt ngô uống mỗi bận 50 viên với rượu.
4. Bài "Đương quy lục hoàng thang"
Chữa chứng âm hư, khí huyết hư, gây ra mồ hôi trộm: Sinh địa 16g, Thục địa 16g, Đương quy 12g, Hoàng liên 4g, Hoàng cầm 8g, Hoàng bá 8g, Hoàng kỳ 12g. Ngày 1 thang sắc chia làm 2 lần uống.
5. Bài "Đạo xích tán"
Công dụng thanh tâm lợi niệu. Dùng chữa tâm kinh có nhiệt (hội chứng nhiễm trùng toàn thân): Sinh địa, Mộc thông, Cam thảo (lượng bằng nhau). Cả 3 vị tán nhỏ mỗi lần uống 12g.