TỔNG QUÁT
Lớn và phát triển có xu hướng đi theo một kiểu mẫu chung, nhưng mỗi trẻ lại phát triển ở tốc độ của mình, tuỳ thuộc vào gien di truyền và các nhân tố khác. Lứa tuổi mà một đứa trẻ chạm tới các mốc quan trọng, như biết đi và biết nói, khác nhau ở từng trẻ. Nếu con bạn đạt mốc trong một khoảng tuổi nhất định, thì tiến trình của bé có thể là khá điển hình.
Tuy nhiên, có khoảng 1 trong 88 trẻ bị một bệnh di truyền hoặc bẩm sinh có thể gắn với tình trạng chậm phát triển, như rối loạn phổ tự kỷ. Ở những trẻ khác, một căn bệnh hoặc chấn thương nghiêm trọng có thể dẫn tới chậm phát triển. Các vấn đề khác tự bộc lộ khi các bé này lớn hơn, như khi trẻ bắt đầu đi học và gặp khó khăn trong việc bắt kịp bạn bè cùng lớp.
Ở một số lượng lớn các khiếm khuyết do di truyền hoặc bẩm sinh, nguyên nhân có thể xác định được; công nghệ mới có thể phát hiện ra một số bệnh trước khi sinh như hội chứng Down, khiếm khuyết ống thần kinh và một số bệnh về gien nhất định để các bậc cha mẹ được chuẩn bị tốt hơn cho việc có thể cần phải chăm sóc bé kỹ hơn thông thường ngay từ rất sớm. Trong một số trường hợp, hiện tượng phát triển chậm xuất hiện cùng với một tình trạng bệnh mãn tính. Phát hiện và điều trị sớm có thể giảm bớt tác động và cho con bạn một cuộc sống có chất lượng tốt hơn.
Một đứa trẻ chậm phát triển có vẻ bị chậm nên được kiểm tra y tế và phát triển toàn diện. Nếu bác sĩ nhi nghĩ rằng con bạn không phát triển bình thường, họ sẽ khuyên nên khám lâm sàng, có thể bao gồm cả việc gặp tư vấn với chuyên gia về phát triển. Các bảng đánh giá được thực hiện hợp lý chẳng những chỉ ra vấn đề của trẻ mà còn cả những điểm mạnh và những năng lực đặc biệt của bé nữa.
Tuỳ thuộc vào kết quả kiểm tra hoặc đánh giá, bác sĩ nhi có thể khuyến nghị một kế hoạch để trị liệu vật lý, âm ngữ và thể chất. Có thể cần đến chương trình giáo dục đặc biệt. Với sự hỗ trợ của các giáo viên và các chuyên gia trị liệu, các bậc cha mẹ có thể đặt ra những mục tiêu thực tế và giúp con mình phát triển các khả năng của bé.
Ngay cả các chuyên gia cũng thấy rất khó để đưa ra những dự đoán lâu dài về sự phát triển từ các bảng đánh giá được tiến hành khi trẻ được 1 hoặc 2 tuổi. Điều này là do những trẻ em cùng bị nhiễm một loại bệnh khác biệt nhau rất nhiều về mức độ chậm phát triển. Một loạt các đánh giá theo thời gian sẽ mang lại một bức tranh rộng hơn và chính xác hơn một đánh giá đơn lẻ. Các nghiên cứu đã xác nhận rằng bất kể trong những năm đầu trẻ bị xác định loại khuyết tật não, thì môi trường mà trong đó trẻ được nuôi dưỡng cũng là nhân tố rất quan trọng để giúp bé đạt được tiềm năng tối đa của mình.
Nói chuyện với bác sĩ nhi nếu con bạn:
- Vẫn đang tiến bộ nhưng mất các kỹ năng như nói, tương tác xã hội hay đi lại
- Không đạt được các mốc phát triển vạch ra.
.CẢNH BÁO!
Trầm uất sau sinh là một kiểu rối loạn tâm trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng tới cả người mẹ lẫn người cha. Sự trầm uất của cha mẹ có thể làm tổn hại đến quan hệ cha mẹ - con cái, thậm chí dẫn tới bạo hành, bỏ bê trẻ và ngừng cho trẻ bú mẹ. Nó cũng có thể gây ra chậm phát triển ở con bạn, cũng như các vấn đề về hành vi và xã giao về sau này. Nếu bạn nghi ngờ người cha hay người mẹ bị trầm uất, hãy tìm kiếm sự trợ giúp về y tế ngay lập tức.
1000 ngày đầu tiên trong đời một đứa trẻ là quãng thời gian cực kỳ quan trọng để hình thành một bộ não khỏe mạnh. Sự mềm dẻo của bộ não đang phát triển trong những năm đầu tiên này khiến cho những kinh nghiệm đầu tiên trở nên cực kỳ nhạy cảm, nhất là những mối quan hệ ban đầu.
Sự phát triển của não không phải chỉ là một hoạt động. Thay vào đó, nó là một quá trình tích hợp mà trong đó, các kỹ năng về xã hội, cảm xúc và học tập đan xen và phụ thuộc vào nhau một cách chặt chẽ. Vùng hỗ trợ cho ký ức và học tập liên hệ mật thiết với các vùng hỗ trợ cho sự phát triển về xã hội, cảm xúc và ngôn ngữ.
Sự căng thẳng độc hại như bạo hành, bỏ bê và bệnh lý tâm thần hay lạm dụng chất gây nghiện ở cha mẹ sẽ làm gián đoạn sự phát triển của não và có thể gây nên tổn thương vĩnh viễn cho sức khỏe của trẻ.
Mặt khác, cha mẹ làm mẫu và nuôi dưỡng giáo dục tích cực giúp giảm bớt căng thẳng cho não và tạo dựng tính ổn định. Gia đình - và cụ thể là cha mẹ - đóng vai trò chủ yếu trong sự phát triển ban đầu của não trẻ. Viện Hàn lâm Nhi khoa Mĩ khuyến khích các bậc cha mẹ tham gia vào hoạt động năm chữ R.
- Đọc (Read) cùng với con hàng ngày.
- Ngâm nga (Rhyme), chơi và âu yếm con mỗi ngày.
- Phát triển các thói quen hàng ngày (routine), đặc biệt là quanh các bữa ăn, giờ ngủ và giờ chơi cùng gia đình.
- Tưởng thưởng (reward) cho bé bằng lời khen tặng vì những thành công trong việc xây dựng lòng tự trọng và khuyến khích các hành vi tích cực.
- Phát triển một mối quan hệ (relationship) bền chặt và yêu thương với con, coi đó như nền tảng cho sự phát triển khỏe mạnh của con.
Thêm nữa, con bạn cần thời gian chơi. Chơi đùa quan trọng đối với sự phát triển tối đa của trẻ đến mức nó đã được Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ghi nhận là phù hợp cho tất cả các trẻ.
Trong khi trẻ em ở một số quốc gia bị hạn chế bởi việc khai thác và lao động trẻ em, hoặc chiến tranh và bạo lực, trẻ em ở Mĩ lại thường bị cản trở bởi lối sống vội vã và áp lực đã cướp đi của các em sự vui đùa tự do. Thay vì cho trẻ hoạt động đa dạng để tăng cơ hội giáo dục thì cha mẹ lại tập trung vào các nỗi lo lắng của bản thân. Trẻ em cũng ngày càng dấn sâu hơn vào các loại máy móc điện tử, một dạng giải trí thụ động có thể mang lại ảnh hưởng tiêu cực.
Điều quan trọng là phải hiểu rằng sự phát triển của não có tính tích luỹ. Các mối quan hệ và phạm vi ban đầu, đơn giản sẽ hình thành nên nền móng cho những con đường và hành vi phức tạp hơn. Giống như các cơ, các kết nối và sử dụng thường xuyên sẽ trở nên khỏe khoắn và hiệu quả hơn theo thời gian (như nhà tâm lý học Donald O. Hebb đã nói: “Các tế bào thần kinh truyền sóng não thông tin cho nhau sẽ kết hợp và tăng cường cho nhau.”) Nhưng những liên kết và thông tin này không được tận dụng sẽ co rút lại và bị loại bỏ (“nếu bạn không dùng nó, bạn sẽ mất nó”). Kết luận lại là, tạo nên những điều kiện thích hợp từ thời thơ ấu ban đầu sẽ hiệu quả hơn và ít tốn kém hơn so với xác định vấn đề về sau trong đời.
Sức khỏe 24h - Tin tức - Kiến thức - Y học
Địa chỉ:
Điện thoại:
Email: skhoe24h@gmail.com
